ديورتيكولوز (يا التهاب زائده‏هاى موجود در روده)

در سال‏هاى حدود 1900، ديورتيكولوز بيمارى نادرى بود كه پزشكان به ندرت درباره‏ى آن مطلبى مى‏شنيدند. در كشورهاى جهان سوم نيز اين بيمارى كم است. اما در ايالات متحده كه مردم آن به آسانى به غذاهاى آماده دسترسى دارند، به وفور يافت مى‏شود.
پل ويليام »جراح عمومى در مركز پزشكى فلوريدا« مى‏گويد: ديورتيكولوز يك بيمارى اكتسابى است كه در اثر زياد شدن غذاهاى آماده به وجود آمده است؛ غذاهايى كه فيبر آنها كم است )فيبر ماده مهمى است زيرا باعث كاهش كشش در روده مى‏شود و هنگام خروج مدفوع به حجيم شدن آن كمك مى‏كند(.
از سال 1990 تغييرات فراوانى صورت گرفته است. مطالعات امروزى نشان مى‏دهد كه بيش از نيمى از افراد بالاى 60 سال دچار اين بيمارى‏اند. اين بيمارى با ساك‏ها و كيسه‏هاى كوچك و يا انگورى شكل در طول ديواره خارجى روده مشخص مى‏شود.
اين كيسه‏ها در عكس راديولوژى ديده مى‏شوند. 10 درصد اين افراد دچار التهاب ديورتيكول )ديورتيكوليت( مى‏شوند كه بسيار دردناك است.
اين‏ها مطالبى است كه متخصصان ما پيشنهاد مى‏كنند:

حجم فيبر مصرفى را افزايش دهيد.
 

ماروين شوستر »رئيس بخش بيمارى‏هاى گوارشى در مركز پزشكى بالتيمور« مى‏گويد: ميزان متوسط فيبر مصرفى آمريكايى‏ها 16 گرم در روز است )فقط نيمى از آن چه كه بايد باشد(. به نظر مى‏رسد فيبر موجود در سبوس مؤثرتر باشد.
فيبر، آب را به درون مدفوع مى‏كشاند و حركات آن را آسان‏تر مى‏كند. نام گندم كامل و غلات سبوس‏دار، بهترين منابع حاوى سبوس هستند. سبوس خام اضافه شده به غذاها نيز يك انتخاب ديگر است. سبزيجات و ميوه‏ها هم منابع ديگر حاوى فيبر هستند.
اگر شما به دنبال مصرف فيبر هستيد، به جاى نوشيدن آب سيب، خود سيب را بخوريد چرا كه آب سيب هيچ فيبرى ندارد.

مصرف فيبر را به آرامى افزايش دهيد.
 

اين كار را به تدريج، ظرف شش تا هشت هفته انجام دهيد. دستگاه گوارش براى سازگارى با شرايط جديد، به زمان نياز دارد. در هفته‏هاى اول، ممكن است باد و گاز شكم به سراغ شما بيايد.
اگر نمى‏توانيد فيبر كافى در رژيم غذايى‏تان قرار دهيد از مكمل استفاده كنيد.
از قرص‏هاى مكمل پسيليوم استفاده كنيد.

مايعات فراوان بنوشيد.
 

در روز شش تا هشت ليوان، آب بنوشيد. آب به همراه فيبر يك مكمل مفيد براى مقابله با يبوست ديورتيكوليت است.
اگر در هنگام تخليه روده‏ها، فشار زيادى به شما مى‏آيد به دليل انبساط اين ديورتيكول‏ها است.
زمانى كه بايد مدفوع را تخليه كنيد، اين كار را انجام دهيد.
اگر تسليم طبيعت نشويد، با مصرف فيبر و خوردن مايعات فراوان نيز شكست خواهيد خورد، پس هنگام كار كردن شكم، آن را سركوب نكنيد.

ورزش كنيد.
 

ورزش، تنها باعث كشيدگى پاها و باسن‏ها نمى‏شود بلكه در عضلات روده نيز كشيدگى ايجاد مى‏كند و باعث حركت و كاركرد بهتر روده‏ها مى‏شود؛ بنابراين ديگر به فشار زياد، نيازى نيست.

از شياف استفاده نكنيد.
 

اگر چه به عنوان درمان فورى در يبوست از شياف استفاده مى‏شود، ولى اينها بهترين انتخاب براى تحريك حركات روده نيستند. ممكن است روده‏هاى شما به آن معتاد شود و اين فرآيند به يك چرخه‏ى ناقص تبديل مى‏شود؛ يعنى هر بار به شياف‏هاى بيشترى نياز پيدا خواهيد كرد.

از غذاهاى طبيعى استفاده كنيد.
 

آلو خشك، آب آلو خشك و چاى گياهى مسهل‏هاى طبيعى بسيار مؤثرى هستند. چاى‏هاى مخصوص در اكثر مغازه‏هاى غذاى بهداشتى يافت مى‏شود.

سيگار نكشيد.
 

همان طور كه بسيارى از اعمال، مضر هستند، سيگار كشيدن نيز ديورتيكولوز را بدتر مى‏كند.

غذاهاى آماده مصرف نكنيد.
 

اين يك توصيه خوب بهداشتى است كه براى درمان ديورتيكوليت نيز كاربرد دارد. اگر بيش از حد از غذاهاى آماده كم فيبر مصرف كنيد، جاى كافى براى خوردن غذاهاى پر فيبر نخواهيد داشت.

دانه‏ها را به خوبى بجويد.
 

غذاهايى نظير ميوه‏هاى مغزدار )پسته و گردو( و ذرت بو داده را كه حاوى دانه و يا تكه‏هاى سخت هستند و مى‏توانند در ديورتيكول قرار بگيرند، خوب بجويد. اگر دچار عفونت حاد ديورتيكول شديد، بايد از خوردن غذاهاى دانه‏دار خوددارى كنيد.

از مصرف كافئين اجتناب كنيد.
 

قهوه، شكلات، چاى و كولا باعث حساسيت و آزردگى مى‏شوند.

به دنبال يك الگو باشيد.
 

غذاهاى خاصى ممكن است عادات شكمى شما را مختل كند و يا باعث شل شدن مدفوع شود، اين غذاها را بشناسيد و از خوردن آنها اجتناب كنيد.

چگونه فيبر بيشترى در رژيم خود قرار دهيد؟
 

حتما مى‏دانيد كه مصرف فيبر در حدود 35 - 30 گرم به صورت روزانه، مهم‏ترين كارى است كه مى‏توانيد براى درمان و جلوگيرى از ديورتيكوليت انجام دهيد. شايد ندانيد كه چقدر فيبر در غذاهاى پر فيبر وجود دارد و يا چگونه مى‏توانيم بدون اينكه جلوى يك كاسه سبوس خام بنشينيم، فيبر مصرفى را بالا ببريم.

هشدار پزشكى
 

از خوش خيمى به طرف بدخيمى
 

تب و درد شديد در قسمت‏هاى پائينى و چپ ناحيه شكم نشانه‏ى عفونت ديورتيكوليت است، بنابراين نبايد از اين تغييرات سرسرى گذشت.
دكتر البرت لارو مى‏گويد: ممكن است دچار پارگى روده يا خونريزى شويد. اگر چه اغلب اوقات اين اتفاق نمى‏افتد اما انسان مى‏تواند از عفونت ديورتيكول بميرد. بنابراين به محض ظاهر شدن علايم هشدار دهنده، سريعا به پزشك مراجعه و آرامش خود را حفظ كنيد. اگر فقط يك عفونت باشد، اغلب با استراحت، تغذيه و آنتى‏بيوتيك درمان مى‏شود.
در اين جا نكاتى درباره‏ى رژيم پر فيبر آمده است:
- عادت كنيد كه نان گندم كامل به جاى نان سفيد بخوريد.
- ولع خود را با دسرهاى ميوه‏اى اغناء كنيد؛ توت، موز و هلو.
- غذاهاى گياهى بيشترى بخوريد.
- هنگام پختن ميوه‏هاى سيب، گلابى و هلو پوست آنها را نكنيد.
- ميوه‏هاى خشك نظير كشمش و زردآلو به غذاهاى خود اضافه كنيد.
منبع : دايرة المعارف پزشك خانواده ،گروه مولفان انستیتوسلامتی آمریکا

پي‌نوشت‌ها:
 

* انتشارات سپهر اندیشه - 1387